Azərbaycanın Nikah və Boşanma Statistikasının Tarixi Analizi

Azərbaycan cəmiyyətinin tarixində sosial, iqtisadi və mədəni inkişafla əlaqəli olaraq, nikah və boşanma halları dövrü olaraq müxtəlif dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Bu yazıda, 1935-ci ildən 2023-cü ilə qədərki dövr ərzində ən çox və ən az nikah və boşanma sayı olan illər təhlil ediləcək və bu dəyişikliklərin səbəbləri araşdırılacaq.
Ən çox nikah sayı: 1985-ci il Verilən məlumatlara görə, 1985-ci ildə Azərbaycanda 70,104 nikah qeydə alınıb, bu isə bütün dövrün ən yüksək göstəricisidir. Bu il, Sovet İttifaqının son dövrü ilə, ölkənin iqtisadi sabitliyinin təmin olunduğu və sosial təminatların artırıldığı bir dövrə təsadüf edir. O dövrün urbanizasiya və sosial şəbəkələrə olan tələbatı, nikahların artmasına səbəb olmuşdur. Cəmiyyətin mədəni normalarının da bu dövrdə güclü təsiri olmuşdur, çünki ailə qurmağa olan cəmiyyətin münasibəti pozitiv olaraq qalmışdır. Ən az nikah sayı: 1942-ci il 1942-ci ildə Azərbaycanda qeydə alınan 10,840 nikah, 1935-ci ildən etibarən ən aşağı göstəricidir. Bu düşüşün əsas səbəbi İkinci Dünya Müharibəsinin cəmiyyətə təsiridir. Müharibə zamanı çoxsaylı itkilər, gənc kişilərin cəbhəyə göndərilməsi və iqtisadi çətinliklər insanları ailə qurmaqdan çəkinməyə vadar etmişdir. Beləliklə, müharibə dövründə nikahlar azalmaqla yanaşı, sosial sabitlik də əhəmiyyətli dərəcədə zəifləmişdir. Ən çox boşanma sayı: 2023-cü il 2023-cü ildə Azərbaycanda qeydə alınan 21,688 boşanma, bütün dövrün ən yüksək rəqəmidir. Bu artımın əsas səbəbləri sosial və mədəni dəyişikliklərdən qaynaqlanır. 2000-ci illərin sonlarından başlayaraq, insanların şəxsi həyatlarına daha çox diqqət yetirməsi, qadın hüquqlarının və iqtisadi müstəqilliyinin artması boşanma hallarını artıran əsas amillərdir. Həmçinin, hüquqi sistemin təkmilləşməsi və boşanma proseslərinin asanlaşması da bu artımın səbəblərindəndir. Ən az boşanma sayı: 1945-ci il 1945-ci ildə Azərbaycanda yalnız 310 boşanma qeydə alınmışdır ki, bu da 1935-ci ildən 2023-cü ilədək ən aşağı göstəricidir. Müharibə dövrünün sona çatması ilə əlaqədar olaraq, sosial həmrəyliyin artması və cəmiyyətin bərpa olunması məqsədilə insanlar, məsələn, ailə qurma məsələsində daha birləşmişdilər. O dövrün sosial normaları, ailə münasibətlərinin möhkəmləndirilməsinə yönəlmişdi və boşanma hələ də cəmiyyətdə çox nadir hallar kimi qəbul edilirdi. Nəticə Azərbaycanda 1935-ci ildən 2023-cü ilə qədərki dövr ərzində nikah və boşanma halları arasında nəzərə çarpan dəyişikliklər olmuşdur. Nikahların sayının artması və ya azalması, ümumi iqtisadi vəziyyətə, sosial sabitliyə və cəmiyyətin dəyişən mədəniyyətinə bağlıdır. 1985-ci il ən yüksək nikah sayı ilə, 1942-ci il isə ən az nikah sayı ilə yadda qalır. Boşanma halları isə 2023-cü ildə ən yüksək səviyyəyə çatmışdır, bu da cəmiyyətin yeni dəyərlərlə formalaşması ilə əlaqəlidir. Ən az boşanma sayı isə 1945-ci ildə qeydə alınmışdır ki, bu dövrün müharibə sonrası bərpa olma mərhələsi ilə əlaqəlidir. Bu təhlil, nikah və boşanma statistikalarının Azərbaycan cəmiyyətinin tarixi inkişafını necə əks etdirdiyini göstərir. Sosial dəyişikliklər, iqtisadi sabitlik və hüquqi təkmilləşmələr, ailə münasibətlərinin formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bu məqalə “AZE-HÜQUQ SERVİS” MMC-nin direktoru hüquqşünas Zaur Quliyev tərəfindən hazırlanmışdır.