Azərbaycan türkü

Mədəniyyət

Corc Burnoutiandan (erməni əsilli amerikalı tarixçi, Kaliforniya Universitetinin professoru) Kretatsi ilə Nadirin ünsiyyət dili haqqında soruşduqda o, belə cavab verdi: “Bu, türkcə idi, sonralar azəri adı ilə tanındı”.Erməni katolikosu Abraham Kretatsinin əsərində (The Chronicle of Abraham of Crete, Mazda Publishers, 1999) Nadir şah Əfşarın ana dili ilə bağlı sualın cavabı var. Əsərin özü “Patriarxımız İbrahim Tekirdağtsı tərəfindən bəstələnmiş Nadir şahın [hökmdarlığının] başlanğıcı haqqında qısa hekayə” adlanır və ermənicə, erməni hərfləri ilə yazılıb. İbrahim özü Nadir şahla görüşür, onunla əlaqə saxlayır.Nadir şah və katolikosun çıxışı erməni hərfləri ilə yazılıb. Bununla belə, nəşrə verilən qeyddə deyilir ki, “orijinalda Nadirin bu fəsildə yer alan bütün ifadələri erməni hərfləri ilə AZƏRBAYCAN dilində verilmişdir”.
Maraqlısı odur ki, Nadir şahı əhatə edən Çavuşun nitqi, ayinləri, duaları da Azərbaycan türklərinin nitqi idi.Nadir Xan Kretatsiye xitab edir: Xoş geldin xalifay, necesin, cagsen? Te[z] atlan, xalifay, gedak ilari.
Nadir Xan: Te, xalifay, niçin oçax ki geldouk, sen gelmedoun qxarşoumza, bize niçin teklif eyledoun ouçkilisee?
Kretatsi cavab verir: Xanımsen, Ouroumdan gelmişamki maloumdour. Bou eren adati bi[l]mam. Kimsann souçi eouxdour, souç benoumdour. Oldoursen beni oldour.
Kretatsi: Xanım, indi ne çag getmag olour Mougan çolinay ki tadarik gorayoum?Nadir Xan: Te, xalifay, niçin oçax ki geldouk, sen gelmedoun qxarşoumza, bize niçin teklif eyledoun ouçkilisee?
Kretatsi cavab verir: Xanımsen, Ouroumdan gelmişamki maloumdour. Bou eren adati bi[l]mam. Kimsann souçi eouxdour, souç benoumdour. Oldoursen beni oldour.
Kretatsi: Xanım, indi ne çag getmag olour Mougan çolinay ki tadarik gorayoum?
Nadir Xan: Xalifay, bir qaç gondan sora getmag olur.
Nadir Xan: Xoş gelmişsan xalifay, nicesen, iaxşisen, çagsan? İolday azab çakmışsen? Çoxdan galmissen?Kretatsi: Xanım, Allah sanay çox omour versin. Şindi ki senin moubarek… şefketli iuzn gordoum,… behar oldi. Şoukour perverdikearay ki ben tçenabini sag selim ve iuziuşan geordoum.
Nadir xan gülüb dedi: Əbdül həsənbəg, xalifaeay[a] eaxşi otax ver, eaxşi… Bir qocay kişidour.
Nadir Xan – qalantaram, meliks ve aha: Eviniz abadan. Xoş gəlmişsiniz… Varən arahat olun.
Nadir xan: Xəlifəy, xəlifə!
Kretatsi: Beli VelinematimNadir Xan: Bildin, xəbərdarsan size…
Kretatsi: Ixdiar senindir şefketloum. Moubarek olsoun.Nadir Xan                          Nadir xan: Xəlifəy, xəlifə!
Kretatsi: Beli Velinematim Nadir Xan: Bildin, xəbərdarsan size…
Kretatsi: Ixdiar senindir şefketloum. Moubarek olsoun.Nadir Xan: Xandur, Pir Mehmed xan Herat xani. İaxşı kişidour. İaxşı iolay gedoubdr. Sizin ile de iaxşı iolay getmek gerekdour. Indi sizde onay iaxşı gouloux eylemek gereksez. Nece ki ouzoumay eylediniz. Ozou nabalatdur. Siz lazım ouzounay xəbər verasouz. Indi sani Rəvan agaların hamusunun ustiney agay etmişam. San agay ehtibaroun vardour. Hərgiz bir naçarı iş olsay berinzay deyesoun, goulax ki asmasay, Tarvizi İbrahim xanay arz eylemek gereksen xalifay… ozoi gərək xana arz eylesoun. Pir Mehmed xan, bou kişiləri goroursan. uçurum.Nadir Xan: Xandur, Pir Mehmed xan Herat xani. İaxşı kişidour. İaxşı iolay gedoubdr. Sizin ile de iaxşı iolay getmek gerekdour. Indi sizde onay iaxşı gouloux eylemek gereksez. Nece ki ouzoumay eylediniz. Ozou nabalatdur. Siz lazım ouzounay xəbər verasouz. Indi sani Rəvan agaların hamusunun ustiney agay etmişam. San agay ehtibaroun vardour. Hərgiz bir naçarı iş olsay berinzay deyesoun, goulax ki asmasay, Tarvizi İbrahim xanay arz eylemek gereksen xalifay… ozoi gərək xana arz eylesoun. Pir Mehmed xan, bou kişiləri goroursan. Bounlar manumdur. Bou xalifay çox iaxşı kişidour. Indi sanay tapşururam. Lazım nə dese goulax asasn. İaxşı mehrabanlux eylasan, xatrrni saxlıyasan. Bir ehtibarlou kişidour, olkaey, reatay, divanay migiat oloubdour. Bu qalantr da iaxşı gouloux eyleyibdour.

MUASİRMEDİA.AZ

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir