Hacıqabulda rayon mərkəzindən 45 kilometr aralıda yerləşən Udulu kəndinin ərazisində unikallığı və qədimliyi ilə seçilən bir qala var.
Keçmişimizin qaranlıq səhifələrinə işıq salınmasında bu tarixi abidənin böyük əhəmiyyəti ola bilər.Tarixçilər deyir ki, “Güngörməz” ulu əcdadlarımızın yaşayış yeri olub. Tarixi mənbələrə görə, bu yaşayış yeri antik dövrdən XVII əsrə qədər olan böyük bir müddəti əhatə edib. Həmin dövrdə burada yaşayan əcdadlarımız özlərini xarici müdaxilələrdən, düşmən hücumlarından qorumaq məcburiyyətində qaldıqları üçün bu qalanı inşa etməyi lazım biliblər. Qala dağın ən hündür zirvəsində inşa edilib. Deyilənlərə görə, gün düşmədiyindən bu ərazi “Güngörməz” adlanıb. Qalanın ətrafı sal daşlardan hörülüb. Qala divarlarının eni 3 metrdir. Daxilində isə əlavə divarlar mövcuddur. Bu divarların da aşağı hissəsi 2 cərgə nəhəng sal daşlardan ibarətdir. Güman edilir ki, siklopik qalaları xatırladan “Güngörməz” qalasının inşasından əvvəl də bu ərazidə müdafiə qalası mövcud olub. Məhz “Güngörməz” qalası tikilərkən siklopik qala qalıqlarından da istifadə olunub.Tarixçi – tədqiqatçı Elman Həsənovun sözlərinə görə bu ərazilərdə faydalı qazıntı yatağının sənaye əhəmiyyətinı qiymətləndirmək mümkündür.Tarixçilərin sözlərinə görə ərazidə qazıntı işləri aparılarkən küp qəbirlər, varlı adamlara məxsus məzarlar, saxsı qablar, daş dövrünə aid müxtəlif əşyalar tapılıb. Qəbirlərdə onların işlətdikləri əşyalar, silahlar aşkar edilib. Həmin əşyalar rayonun Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə verilib.Hacıqabul rayonun Udulu kənd ərazisində sözügedən qədim qalanın və digər tarixi abidələrin qorunması bağlı Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətindən bildirdilər ki, ” tarixi tikili yeni aşkar edilmiş abidə qismində qeydə alınıb, bu tarixi abidənin də reysterə daxil edilməsi istiqamətində işlər davam etdirilir. Hər bir tarixi abidənin dövlət xidmətinin yerli əməkdaşları nəzarət edir”. Ərazidə yaşayan sakinlərinin sözlərinə görə, zəngin keçmişimizə yenidən işıq salmaq üçün bu qalanın tədqiq olunmasına böyük ehtiyac vardır.
Keçmişimizin qaranlıq səhifələrinə işıq salınmasında bu tarixi abidənin böyük əhəmiyyəti ola bilər.Tarixçilər deyir ki, “Güngörməz” ulu əcdadlarımızın yaşayış yeri olub. Tarixi mənbələrə görə, bu yaşayış yeri antik dövrdən XVII əsrə qədər olan böyük bir müddəti əhatə edib. Həmin dövrdə burada yaşayan əcdadlarımız özlərini xarici müdaxilələrdən, düşmən hücumlarından qorumaq məcburiyyətində qaldıqları üçün bu qalanı inşa etməyi lazım biliblər. Qala dağın ən hündür zirvəsində inşa edilib. Deyilənlərə görə, gün düşmədiyindən bu ərazi “Güngörməz” adlanıb. Qalanın ətrafı sal daşlardan hörülüb. Qala divarlarının eni 3 metrdir. Daxilində isə əlavə divarlar mövcuddur. Bu divarların da aşağı hissəsi 2 cərgə nəhəng sal daşlardan ibarətdir. Güman edilir ki, siklopik qalaları xatırladan “Güngörməz” qalasının inşasından əvvəl də bu ərazidə müdafiə qalası mövcud olub. Məhz “Güngörməz” qalası tikilərkən siklopik qala qalıqlarından da istifadə olunub.Tarixçi – tədqiqatçı Elman Həsənovun sözlərinə görə bu ərazilərdə faydalı qazıntı yatağının sənaye əhəmiyyətinı qiymətləndirmək mümkündür.Tarixçilərin sözlərinə görə ərazidə qazıntı işləri aparılarkən küp qəbirlər, varlı adamlara məxsus məzarlar, saxsı qablar, daş dövrünə aid müxtəlif əşyalar tapılıb. Qəbirlərdə onların işlətdikləri əşyalar, silahlar aşkar edilib. Həmin əşyalar rayonun Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə verilib.Hacıqabul rayonun Udulu kənd ərazisində sözügedən qədim qalanın və digər tarixi abidələrin qorunması bağlı Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətindən bildirdilər ki, ” tarixi tikili yeni aşkar edilmiş abidə qismində qeydə alınıb, bu tarixi abidənin də reysterə daxil edilməsi istiqamətində işlər davam etdirilir. Hər bir tarixi abidənin dövlət xidmətinin yerli əməkdaşları nəzarət edir”. Ərazidə yaşayan sakinlərinin sözlərinə görə, zəngin keçmişimizə yenidən işıq salmaq üçün bu qalanın tədqiq olunmasına böyük ehtiyac vardır.
MuasirMedia.az
Yaqub Mehdioğlu Hacıqabul
